Pakiet zadaniowy WP 3

Rozwój rynku żywności ekologicznej i jego coraz bardziej złożona struktura sprawiają, że od inspektorów rolnictwa ekologicznego wymaga się doskonałej znajomości punktów krytycznych, w całym łańcuchu dostaw produktów ekologicznych.

W ramach pakietu zadaniowego nr 3 dokonano analizy porównawczej koncepcji szkoleniowych (kwalifikacja wstępna, szkolenie wstępne, dokształcanie) realizowanych w ramach nadzoru państwowego nad żywnością i paszami w Niemczech, Austrii i we Włoszech, jak również stosowanych w prywatnych systemach certyfikacji: British Retail Consortium (BRC), Forest Stewardship Council (FSC), GLOBALG.A.P., GMP+ Feed Safety Assurance (GMP+ FSA), International Featured Standard (IFS), Marine Stewardship Council (MSC), Programme for the Endorsement of Forest Certification Schemes (PEFC), Renewable Energy Directive certification (REDcert), Qualität und Sicherheit (QS) i UTZ certified.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że ani państwowe systemy kontroli, ani prywatne programy certyfikacyjne nie obejmują szkoleń specjalistycznych, ukierunkowanych na ujawnione wcześniej przypadki oszustw, których analiza byłaby bardzo przydatna w pracy inspektora rolnictwa ekologicznego.

Szkolenie wstępne nowych inspektorów należy odróżnić od szkolenia inspektorów doświadczonych, gdyż obie grupy różnią się kompetencjami.

Nowi inspektorzy muszą wykazać się posiadaniem kwalifikacji zawodowych i technicznych umożliwiających im wykonywanie pracy, o którą się ubiegają. Kryterium spełnienia tego warunku może być udokumentowanie wykształcenia (studia, wykształcenie zawodowe), doświadczenia zawodowego i/lub doświadczenia w zakresie audytu w innych systemach certyfikacji, mających zastosowanie w danej branży.

Nowi inspektorzy powinni posiadać kompetencje zawodowe w następujących obszarach:

1. przepisy prawne UE w zakresie rolnictwa ekologicznego, a także (o ile dotyczy), znajomość standardów prywatnych oraz procedur w zakresie inspekcji i certyfikacji, obowiązujących w jednostce certyfikującej.
2. umiejętności niezbędne do prowadzenia kontroli i praktycznego stosowania narzędzi pracy (wizyta w jednostce produkcyjnej, kontrola dokumentacji, pobieranie próbek i analiza wyników);
3. umiejętność rozpoznawania nieprawidłowości i naruszeń oraz przypadków oszustw;
4. umiejętność prowadzenia audytu (techniki komunikacyjne, ocena, dokumentowanie zdarzeń i niezgodności).

Nowi inspektorzy powinni zdobyć podstawową wiedzę o systemach certyfikacji, z którymi będą mieli do czynienia w pracy. W wielu prywatnych systemach oraz w niektórych instytucjach państwowych najpierw prowadzi się szkolenia online, umożliwiające przekazanie podstawowych informacji o certyfikacji. Następnie w jednostce certyfikującej inspektorzy nabywają wiedzę o istotnych nieprawidłowościach i naruszeniach oraz o praktycznym wykorzystaniu narzędzi pracy. Mogą one mieć charakter pracy w grupach, wykorzystuje się również inne aktywne metody nauczania.

Ponadto nowi inspektorzy muszą dobrze rozumieć swoją rolę i zadania. W tym celu, na szkoleniach prowadzonych w jednostce certyfikującej, można omawiać wybrane partie normy DIN EN ISO 19011. W celu gromadzenia doświadczeń w zakresie inspekcji, nowi inspektorzy powinni najpierw przeprowadzić określoną liczbę wizyt kontrolnych pod nadzorem doświadczonego inspektora. Dopiero gdy ocena ich pracy wypadnie pozytywnie, mogą samodzielnie prowadzić inspekcje.

Doświadczeni inspektorzy powinni w sposób ciągły rozwijać kompetencje w następujących obszarach:

1. nowelizacja przepisów prawnych UE w zakresie rolnictwa ekologicznego, a także (o ile dotyczy) prywatnych programów certyfikacji oraz procedur inspekcji i certyfikacji obowiązujących w jednostce certyfikującej;
2. poszerzanie umiejętności niezbędnych do prowadzenia kontroli i praktycznego stosowania narzędzi pracy (wizyta w jednostce produkcyjnej, kontrola dokumentacji, pobieranie próbek i analiza wyników);
3. poszerzanie umiejętności rozpoznawania nieprawidłowości i naruszeń oraz przypadków oszustw;
4. pogłębianie umiejętności w zakresie prowadzenia audytu (techniki komunikacyjne, ocena, dokumentowanie zdarzeń i niezgodności).

Doświadczeni inspektorzy muszą utrzymywać swoje kompetencje poprzez regularne uczestnictwo w szkoleniach organizowanych przez jednostkę certyfikującą lub przez firmę szkoleniową (w przypadku dodatkowych szkoleń modułowych poświęconych zagadnieniom specjalistycznym). Szkolenia powinny uwzględniać wyniki oceny inspektorów prowadzonej zgodnie z wymogami ISO 17065. Metody szkoleniowe obejmują pracę w grupach, studia przypadków, wymianę doświadczeń, symulację audytu i egzamin końcowy.

Kolejnym działaniem zwiększającym kompetencje inspektorów jest regularne prowadzenie inspekcji, jak również wykonywanie minimalnej liczby kontroli w określonym przedziale czasowym.

Nadzór nad kompetencjami inspektorów ma charakter oceny ich pracy, dokonywanej w trakcie audytu towarzyszącego (przez doświadczonego inspektora jednostki certyfikującej lub przedstawiciela właściwej instytucji kontrolnej). Kolejnym elementem jest ocena protokołów z kontroli, które inspektor przekazuje do jednostki certyfikującej. Wyniki oceny służą do identyfikacji potrzeb szkoleniowych i określania treści nauczania w kolejnych szkoleniach.

Prostym i skutecznym środkiem przekazywania informacji o nowościach w dziedzinie certyfikacji są media elektroniczne (biuletyn elektroniczny, blogi, portale społecznościowe itp.). Dzięki temu inspektorzy i audytorzy dysponują bieżącą wiedzą o poszczególnych systemach certyfikacji.